Η δυσκοιλιότητα είναι μία κατάσταση που απασχολεί πολλά περισσότερα άτομα απ’ όσα γνωρίζουμε και συχνά, σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό απ’ ότι φανταζόμαστε. Όλοι μας λίγο πολύ έχουμε βιώσει δυσκοιλιότητα μικρής ή μεγαλύτερης διάρκειας και πιθανότατα πολλές περισσότερες, από μία, φορές. Συγκεκριμένα, η δυσκοιλιότητα αποτελεί συχνότατο φαινόμενο των δυτικών κοινωνιών και αν και συνήθως είναι ήπια και παροδική, οι περιπτώσεις χρόνιας εκδήλωσής της, συνεχώς αυξάνονται.

Τι είναι η δυσκοιλιότητα;

Είναι καλό να διευκρινιστεί η διαφορά μεταξύ της δυσκοιλιότητας και της λειτουργικής δυσκοιλιότητας (χρόνιου προβλήματος), ώστε να αποφευχθεί η οποιαδήποτε σύγχυση. Η δυσκοιλιότητα είναι η κατάσταση που περιλαμβάνει ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω:

> Σκληρά κόπρανα.

> Μικρή ποσότητα κοπράνων.

> Δυσκολία κατά την κένωση.

> Λιγότερες από 3 κενώσεις τη εβδομάδα.

Η λειτουργική δυσκοιλιότητα απαντάται σύμφωνα με τα κριτήρια της Ρώμης, όταν παρατηρούνται 2 από τα παρακάτω για τουλάχιστον 12 εβδομάδες(όχι απαραιτήτως συνεχόμενα), κατά τη διάρκεια ενός έτους.

> Δυσκολία κατά την κένωση σε τουλάχιστον 1 στις 4 κενώσεις.

> Αποβολή σκληρών κοπράνων σε τουλάχιστον 1 στις 4 κενώσεις.

> Αίσθημα ανεπαρκούς κένωσης τουλάχιστον 1 στις 4 κενώσεις.

> Αίσθημα δυσκολίας περισταλτικότητας πρωκτού κατά την κένωση σε τουλάχιστον 1 στις 4 κενώσεις.

> Μηχανική υποβοήθεια, ώστε διευκολυνθεί η κένωση σε τουλάχιστον 1 στις 4 κενώσεις.

> Λιγότερες από 3 κενώσεις ανά εβδομάδα

Ποια τα πιθανά αίτια πρόκλησης δυσκοιλιότητας

Η δυσκοιλιότητα μπορεί να οφείλεται σε πολλούς παράγοντες. Ωστόσο υπάρχουν ορισμένοι που πρέπει να διερευνώνται σε πρώτο πλάνο, καθώς είναι οι πιο κοινοί υπεύθυνοι. Αυτοί είναι:

• Ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες (διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες, μη ενδεδειγμένοι συνδυασμοί τροφών, περιορισμένη κατανάλωση υγρών, ακανόνιστες ώρες κατανάλωσης γευμάτων κ.α.).
• Απουσία φυσικής δραστηριότητας.
• Παθήσεις του πεπτικού συστήματος.
• Παρενέργειες φαρμάκων.

Τρόποι ανακούφισης δυσκοιλιότητας

Κάποιος που πάσχει από δυσκοιλιότητα και έχει ανάγκη από άμεση ανακούφιση, προτείνεται να ακολουθήσει τα παρακάτω:

1. Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης της δυσκοιλιότητας είναι η διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες. Μερικά τρόφιμα με μεγάλη περιεκτικότητα σε διαιτητικές ίνες είναι τα εξής: ακτινίδια, δαμάσκηνα, χουρμάδες, λαχανικά με κάθε γεύμα, χυμοί και πολλά δημητριακά, κυρίως προϊόντα ολικής άλεσης. Ταυτόχρονα, είναι καλό να αποφεύγονται οι λιπαρές τροφές, τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τηγανιτά και οι τροφές που κάθε ένας έχει εντοπίσει ότι εντείνουν το πρόβλημα δυσκοιλιότητας που αντιμετωπίζει.
2. Πίνετε άφθονο νερό και άλλα υγρά. Σε γενικές γραμμές προτιμήστε το νερό και αποφύγετε υγρά όπως τα συσκευασμένα αφεψήματα και τα αλκοολούχα ποτά.
3. Η πρωινή κατανάλωση ροφήματος που περιέχει καφεΐνη, δηλαδή καφέ ή τσάι, φαίνεται πως συνοδεύει το αίσθημα της κένωσης και για πολλούς λειτουργεί καταλυτικά. Η υπερκατανάλωση τέτοιων ροφημάτων μέσα στη μέρα όμως, φέρνει το αντίθετο αποτέλεσμα καθώς δρουν διουρητικά, αφυδατώνουν δηλαδή τον οργανισμό και εντείνουν τελικά το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας.
4. Είναι σημαντικό το αίσθημα κένωσης να λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν και να πηγαίνει κανείς άμεσα τουαλέτα όταν το αισθανθεί. Όταν το αίσθημα κένωσης αγνοείται, σταδιακά υποχωρεί και όταν αυτό συμβαίνει επανειλημμένα, ο οργανισμός εκπαιδεύεται σε μία ανθυγιεινή συμπεριφορά που εντείνει το πρόβλημα δυσκοιλιότητας.
5. Ακόμα έμφαση πρέπει να δίνεται στη στάση του σώματος κατά την αφόδευση. Ο τύπος Τούρκικης τουαλέτας φαίνεται πως είναι ο καταλληλότερος την ορθή στάση αφόδευσης, ενώ από την άλλη ο κοινός, για τους περισσότερους, τρόπος καθίσματος στη λεκάνη δεν φαίνεται να διευκολύνει ανατομικά την αφόδευση. Σωστές οδηγίες σχετικά με τη στάση του σώματος που διευκολύνει τη διέλευση των κοπράνων, θα πρέπει να δίνονται σε άτομα με δυσκοιλιότητα από τον γαστρεντερολόγο που τα παρακολουθεί.
6. Η φυσική δραστηριότητα είναι εξίσου σημαντική με τη διατροφή, για όλους μας, πόσο μάλλον για κάποιο δυσκοίλιο άτομο. Ακόμα και το απλό, αλλά ταχύ περπάτημα, μπορεί να βελτιώσει ουσιαστικά τις εντερικές κινήσεις και να επιταχύνει την διέλευση των κοπράνων.
7. Ειδικά συμπληρώματα διατροφής συχνά μπορούν να φέρουν τη λύση στο πρόβλημα της δυσκοιλιότητας. Τα συμπληρώματα φυτικών ινών, δύναται να ενισχύσουν την προσλαμβανόμενη ποσότητα φυτικών ινών μέσα στη μέρα, ενώ ταυτόχρονα θρέφουν το εντερικό μικροβίωμα. Το ισορροπημένο εντερικό μικροβίωμα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην γενικότερη υγεία του οργανισμού. Η διατάραξη αυτής της ισορροπίας συνδέεται άμεσα με τις μη ομαλές κινήσεις του εντέρου. Μάλιστα πληθώρα κλινικών δοκιμών υποστηρίζει την ευεργετική δράση των συμπληρωμάτων προβιοτικών στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων δυσκοιλιότητας. Ακόμη, πολλές φορές προτείνεται η συνδυαστική λήψη συμπληρωμάτων φυτικών ινών και προβιοτικών ώστε να επιτευχθεί η ταχύτερη και αποτελεσματικότερη ενίσχυση του εντερικού μικροβιώματος.
8. Η λήψη καθαρτικών θα πρέπει να γίνεται μόνο εάν είναι πραγματικά μεγάλη ανάγκη και κριθεί απαραίτητο από τον ειδικό ιατρό που επιβλέπει το εκάστοτε άτομο. Οι πάσχοντες από δυσκοιλιότητα δεν πρέπει να καταφεύγουν στα καθαρτικά σαν λύση ευκολίας, καθώς η δράση τους είναι πολύ έντονη και η επανειλημμένη, συχνή λήψη τους επηρεάζει αρνητικά το νευρικό σύστημα του εντέρου.

Πότε πρέπει να απευθυνθεί κάποιος σε ειδικό;

Όπως προαναφέρθηκε η δυσκοιλιότητα μπορεί να είναι παροδικής ή και χρόνιας μορφής. Σε κάθε περίπτωση όμως, ο πάσχον από αυτή θα πρέπει να συμβουλευτεί κάποιον ειδικό υγείας, γαστρεντερολόγο, διαιτολόγο ή και συνδυασμό τους, προκειμένου να διαχειριστεί την κατάσταση το συντομότερο με τον πιο κατάλληλο γι’ αυτόν τρόπο. Πιο συγκεκριμένα η επίσκεψη σε κάποιον ειδικό συστήνεται όταν:

> εμφανίζονται συμπτώματα για πρώτη φορά

> έχουν μεσολαβήσει μέρες από την τελευταία κένωση,

> η κατάσταση υποτροπιάζει και διαρκεί για >3 εβδομάδες,

> παρατηρούνται σκληρά κόπρανα και μεγάλη δυσκολία αποβολής τους,

> οι κενώσεις χαρακτηρίζονται ως επίπονες,

> παρατηρείται κάποιο άλλο ανησυχητικό σύμπτωμα, όπως αίμα κατά την αφόδευση ή στο χαρτί της τουαλέτας, πυρετός, απώλεια βάρους ή αίσθημα κόπωσης.

Η διάγνωση από γαστρεντερολόγο είναι μεγάλης σημασίας καθώς αυτός θα παραπέμψει τον ασθενή στις κατάλληλες εξετάσεις, προκειμένου να εξακριβωθούν πιθανά αίτια πρόκλησης της δυσκοιλιότητας. Παράλληλα, ο διατροφολόγος, θα παρέχει στο δυσκοίλιο άτομο εξατομικευμένη, ειδικά διαμορφωμένη για αυτό διατροφή και θα το εκπαιδεύσει ως προς τις γενικότερες διατροφικές του συνήθειες.

Μέτρα πρόληψης δυσκοιλιότητας

Ένα σε γενικές γραμμές υγιές άτομο, φαίνεται ότι μπορεί να αποφύγει την εκδήλωση συμπτωμάτων δυσκοιλιότητας ακολουθώντας τα παρακάτω:

• Διαμόρφωση υγιών διατροφικών συνηθειών, σύμφωνα με τις συστάσεις διατροφολόγου, ώστε να καταναλώνει καθημερινά επάρκεια φυτικών ινών, να αποφεύγει τρόφιμα και συνδυασμούς που μπορεί να προκαλέσουν δυσκοιλιότητα και ταυτοχρόνως να επιτυγχάνεται σωστή θρέψη. Ακόμη η ρύθμιση των γευμάτων ως προς τις ποσότητες και τις ώρες κατανάλωσής τους, συνεπάγεται ταυτόχρονη ρύθμιση της “τουαλέτας”.
• Επαρκής λήψη υγρών, φυσικής προέλευσης, κατά τη διάρκεια της μέρας και κυρίως νερού.
• Επάρκεια φυσικής δραστηριότητας. Όσο περισσότερο δραστήριος είναι κανείς, τόσο πιο ομαλή η κινητικότητα του εντέρου. Πιο συγκεκριμένα, καθημερινά συστήνονται τουλάχιστον 30’ φυσικής άσκησης, μέτριας έντασης.

Παρ’ όλα αυτά, πάντα θα υπάρχουν παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε εκδήλωση δυσκοιλιότητας, οι οποίοι είναι δύσκολο να τεθούν υπό έλεγχο. Για παράδειγμα, οι ψυχολογικοί παράγοντες, έχει φανεί επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την υγεία όλου του οργανισμού και του εντέρου ακόμα πιο έντονα. Ειδικότερα, το stress φαίνεται πως συσχετίζεται ισχυρά με την δυσκοιλιότητα, αλλά και με πολλά ακόμα συμπτώματα δυσλειτουργίας του πεπτικού συστήματος. Η διαχείριση, ωστόσο, των ψυχολογικών παραγόντων που μπορεί να οδηγούν σε δυσκοιλιότητα είναι μια διαδικασία πολύ πιο περίπλοκη και απαιτεί χρόνο και εκπαίδευση. Μάλιστα, η συμβολή ενός ειδικού ψυχικής υγείας, ίσως να είναι κρίσιμης σημασίας.

Η δυσκοιλιότητα είναι ένα πρόβλημα που ομολογουμένως απασχολεί μεγάλη μερίδα του πληθυσμού και αποτελεί πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας πολλών. Πρόκειται για μία πολυπαραγοντική κατάσταση στην οποία πρέπει να δοθεί εγκαίρως η απαιτούμενη προσοχή, προς αποφυγή της επιδείνωσης της και γι’ αυτό η πρόληψη και η συνεχής ενημέρωση δεν πρέπει να παραλείπονται!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Schmulson, M. and Drossman, D., 2017. What Is New in Rome IV. Journal of Neurogastroenterology and Motility, 23(2), pp.151-163.

Huang, L., Zhu, Q., Qu, X. and Qin, H., 2018. Microbial treatment in chronic constipation. Science China Life Sciences, 61(7), pp.744-752.

Dimidi, E., Christodoulides, S., Scott, S. and Whelan, K., 2017. Mechanisms of Action of Probiotics and the Gastrointestinal Microbiota on Gut Motility and Constipation. Advances in Nutrition: An International Review Journal, 8(3), pp.484-494.